Devmogra Mata History In Marathi | अन्नाची आदिवासी कुलदैवत (देवी )

Devmogra Mata History In Marathi : (आदिवासींची कुलदैवत यहा मोगीं माता) असे ही नावे आहेत. Yaha mogi मोगरा माता . मोगरा माता ही दिसायला सुंदर होती, असे आदिवासी साहित्य माध्यमातून कळते.

आख्यायिका : देवमोगरा मातेबद्दल अशीही आख्यायिका आहे की,ती एक रूपाने सुंदर दिसणारी राजकन्या होती.

अनेक त्याकाळी राजे आणि महाराजे देवमोगरा मातेशी लग्न करू इच्छित होते. तिला बहिणी सुद्धा होत्या. पण त्यांचे लग्न मोगरा सुंदर असल्याने होत नव्हते. म्हणून मोगरा मातेने जंगलात जाऊन राहण्याची पसंती दाखवली.

आणि असेही म्हणतात, की पांडव जेव्हा वनवासातून जात असताना मोगरा माता जंगलात आली होती.

 मित्रांनो , आपण ही जी माहिती वाचत आहोत ही “आदिवासी वृत्तदर्शन”  या वृत्तपत्रामधून घेत आहोत.  याचे सर्वश्रेय संपादक अर्जुनसिंग डी . वसावे त्यांना जाते.माहिती देण्याचा उद्देश एवढाच आहे की आपल्या येणाऱ्या आदिवासी पिढीला ही माहिती असायला हवी. 

Devmogra Mata चा इतिहास काय आहे ? | Devmogra Mata Mandir History 

देवमोगरा माता ही एक आदिवासी व्यक्तिरेखा आणि कुलदेवी आहे. जी सातपुडा पर्वतरांगेत अस्तित्वात असलेली adivasi Tribe ची देवी आहे. देवमोगरा मातेला आदिवासी बांधव याहा मोगी असेही म्हणतात.

Yaha Mogi Mata History In Marathi 

आपल्या भारतातील गुजरात या राज्यातील सागबारा शहराच्या जवळच देवमोगरा मातेचे प्राचीन मंदिर आहे. हे devmogra mandir तत्कालीन महापुरूषांनी देखील दर्शन पाहिले तेव्हा बांधले गेले असे म्हणतात.

हेही वाचा :

भगवान बिरसा मुंडा याची माहिती येथे वाचा

हजारो वर्षापूर्वी Helodab ( हेलादाब ) हे एक राज्य तापी नदी आणि रेवा नदी जिला आज आपण नर्मदा नदी म्हणतो तेच आज हेला दाब म्हणून अस्तित्वात आहे. येथे राजकोलपसा या राजाचा राज होता.

हेलोदाब मध्ये कोणकोणत्या राजांचे राज्य होते? | What is history of devmogra Mata 

सातपुडा पर्वतातील नंदुरबार जिल्हा निसर्गाने नटलेला आहे त्या नंदुरबार जिल्ह्यातील अक्कलकुवा तालुक्यात दाब हे एक ऐतिहासिक गाव आहे.  हजारो वर्षांपूर्वी दाब येथे आदिवासी राजांचे राज्य होते. या दाबच्या आजूबाजूस सर्व ठिकाणी आदिवासींचे प्रदेश होते व त्या प्रदेशांवर त्या त्या भागात त्यांनी राज प्रमुख नेमलेला होता. त्यालाच आज “पाटी” असे म्हणतात.

•  दाब राज्याच्या उत्तरेस मोरा पाटील
•  पूर्वेस महाल पाटी , निंबी पाडा,  निंबाडी पाटी
•  पश्चिमेस अंबुडापाटी, दुबला पाटील
•  दक्षिणे दहेपाटी, मावचार पाटी 

असे विविध विभाग होते.  या सर्व विभागांचे सूत्रधार म्हणून  दाबचे राजा होते.  त्यांचेच सर्व विभागाचे पुढे  

1. कोल दाब, – मुख्य प्रदेश
2. हेलो दाब , थंड हवामानाचा प्रदेश
3. कालोदाब ,  घनदाट जंगलामुळे अंधारलेला प्रदेश
4. हम्बो  दाब,   सांबर राहत असलेला प्रदेश
5. वांदे दाब    माकडे राहत असलेला प्रदेश अशी नावे देण्यात आली.

मित्रांनो , त्या काळी हेलोदाब या ठिकाणी अनेक राजांचे राज्य होते. कोणकोणत्या राजांनी तेथे राज्य केले ते आपण बघणार आहोत. 

दाबच्या राज्यात तरहमल, बहागोरिया , कोलपासू मोरवाड देव हे एक प्रचलित राजा होते.  त्यापैकी बहागोर हा दाब चा राजा आणिदाबचा  कोठार प्रमुख होता.   याचा संबंध याहा मोगी मातीशी आहे.  

बहागोरिया हा राजा दानशूर होता. त्याच्या राणीचे नाव देव गोंदर असे होते. त्यांना वीणा देव नावाचा एक मुलगा देखील होता.  त्यालाच विना ठाकूर, इल्लमदेव आणि प्रसिद्ध नाव गांडा ठाकूर अशी नावे होती.

ज्यावेळी दुष्काळ पडला होता त्यावेळेस एक मुलगी आणि आदिवासी बांधव यांच्या टोळीसोबत तापी नदी पार करून सातपुड्यात आली. तिने रोगराई आणि दुष्काळ याच्यावर मात करून दाक्षात जंगलात ती बसलेली असताना तिथला कोठार प्रमुख बाहर गोऱ्या या राजाला ती सापडली.  येथून देव मोगरा मातेच्या कथेला सुरुवात झाली. 

देव मोगरा माता “याहा मोगी” चे उगम स्थान कुठे आहे? | Which district is devmogra in

 यहा मोगी मातेचे उगम स्थान ( Devmogra Mata History In Marathi )

 मोगरा माता लाखो आदिवासींची कुलदैवत आहे.  आदिवासी भाषेमध्ये” याहा” याचा अर्थ आई असा होतो.  आदिवासी बांधव यांना हा शब्द आदरणीय वापरण्याची प्रथा रूढ झाली आहे.  या मोगीच्या उगम स्थानाविषयीच्या गोष्टी महाराष्ट्र गुजरात आणि मध्य प्रदेश मधील आदिवासी भागात मोगरा मातेच्या अनेक कथा  प्रचलित आहेत.

 त्यातील काही प्रमाणात मांडलेल्या कथेप्रमाणे मोगरा मातेची कथा आज आपण पाहणार आहोत.  मित्रांनो फार प्राचीन काडी पडलेल्या बारा वर्षाच्या दुष्काळात एक मुलगी आपले घर सोडून आदिवासी बांधवांच्या एका टोळी बरोबर तापे पार करून दक्षिणेतून सातपुडा पर्वतात आली. 

त्याकाळी खूप दुष्काळ आणि रोगराईमुळे तिच्यासोबत लोक सुद्धा दगावले गेलेले होते. आदिवासी समाजात दयनीय स्थिती होती. अशा परिस्थितीत मात्र ही एक मुलगी देवी  देवी रूपात तिने रोगराई आणि दुष्काळावर ही मात केली.

अशा अवस्थेत दाबच्या जंगलात जे आज अक्कलकुवा तालुक्यात आहे तिथे ती बसलेली असताना तिथला कोठार प्रमुख राजा बहागोऱ्या याला  ती मुलगी म्हणजेच देव मोगरा माता सापडली.  त्या राजाने त्या मुलीला घरी आणले आणि आपली मुलगी मांडली आणि तिचे पालन पोषण देखील केले.

 राजा आणि त्याची पत्नी देव गोंधळ या दोघांनी मिळून त्या मुलीचे म्हणजेच देव मोगरा मातेचे पालन पोषण करून मोठे केले.  देव मोगरा माता दिसायला अतिशय सुंदर व देखणी असल्यामुळे तिचे नाव मोगी ठेवण्यात आले.  त्याचप्रमाणे देव मोगरा मातेचे अनेक नाव होती त्यातलं पोहली पांढर, आगी पांढर असेही तिला नाव होते.

 देव मोगरा मातेच्या कर्तृत्वामुळे आदिवासी दैवत याहा मोगी म्हणून संबोधू लागले.  हीच या मोगे म्हणजेच आपली देवमोगरा माता आदिवासी बांधवांची कुलदैवत होय. यहा मोगीदाब मध्ये गेल्यानंतर एक दोन वर्षातच दुष्काळ संपला आणि भरपूर पाऊस पडला व भरपूर धान्यही पिकले. म्हणूनच दाबच्या राज्यांनी देव मोगरा मातेला अन्नपूर्णा मानले. 

आणि  देव मोगरा मातेचे पाऊल शुभ मानून आदिवासींचे दैवत म्हणून पूजन केले जाते. कारण आदिवासी बांधवांना व्यतिरिक्त बाकी कोणत्याही गोष्टी महत्त्वाच्या नाही. अन्न आणि निसर्ग हेच आदिवासी समुदायाचे सर्वस्व मानले जाते. आजही आदिवासी बांधव ही परंपरा चालू ठेवत आहे. 

 राजा पांठा कोण होते ? | Devmogra Mata History In Marathi

दाब मधील प्रमुख  भागापैकी पश्चिम विभागाचे आंबोडापाटीचे तारमहल हे राजा होते. या राजाचा राज्यकारभार   घाणीखुंट या गावाहून चालत होता. राजा तारहमल व राणी  उंबरावाणू यांचा मुलगा म्हणजेच राजा पांठा होय.  तो अतिशय शक्तीशाली आणि शस्त्रविद्यात पारंगत होता. 

राजा पंथा यांच्या आईला आजही आध्यात्मिक विद्यांची जननी म्हटले जाते. कारण तिनेच राजा पंथा यांना स्वतःच्या संरक्षणासाठी अध्यात्मिक विद्यांची शिक्षण दिले होते.  तसेच राजा पंथा हा दयाळू दानशूर प्रेमळ आणि जनतेचे हित जपणारा असा राजा होता. 

 जनतेच्या सर्व सुख दुःखात सहभागी होत असे.  राजा  पांठा याला नऊ राणी होत्या. राजा  पांठा आणि गांडा ठाकूर दोन जिवलग मित्र होते. 

राजापांडा ला किती  राणी होत्या ? | Devmogra Mata History In Marathi

राजापंथा या राजाला नव नऊ होत्या. त्यांची नावे खालील प्रमाणे 

• देवरूपण 
• हेलिओदल 
• आगीपांढर 
• फुल मोगरा 
• देवकटन 
• देवमुर्खू 
• देवकूपाल 
• मांडववरही 
• देव मोगरा 

देव मोगरा माता यांचा परिवार : 

देव मोगरा या हेलो दाब येथील रेलंकेला देवी आणि पंग्यावंची यांच्या घरी जन्माला आल्या. मग आपल्याला प्रश्न पडतो देवमोगरा माता यांची बहीण भाऊ कोण? याबाबत Devmogra Mata History In Marathi सविस्तर माहिती पाहणार आहोत. 

• मोगी पेंड्री 
• आगे पांढर 
• कनी 
• अणहोरी देव 
• निस्बक साबदेव 
• कुत्यातियातुती
• कुरंतीपुरंती देवी 

Mogi Mata Pujan ( याहा मोगी माता ) | Devmogra Mata History In Marathi

महाशिवरात्रीच्या काळात म्हणजे साधारण फेब्रुवारी ते मार्च महिन्यात दरवर्षी यात्रोत्सव असतो. येथे अंदाजे जवळपास 5 ते 7 लाखाहून अधिक आदिवासी बांधव उपस्थित राहतात. 

Devmogra मातेचे दर्शन घेतात. विविध नवस सोडतात. आदिवासी बांधवांच्या शेतीत धान्य पिकल्या नंतर आलेला नफा एका टोपलीत प्रत्येक आदिवासी बांधव भरून हे धान्य घेऊन देवमोगरा येथे कोठार मध्ये देवीच्या नावे ठेऊन, भविष्यात दुष्काळ वैगरे पडल्यावर ते धान्य समाजातील गरजू लोकांना आदिवासी देव देवतेच्या नावाने दिले जाते. त्यांचे पूजन केले जाते. 

ही आदिवासी परंपरा गेल्या 15000 वर्षापासून तर आजही सुरू आहे.

धान्य घेऊन जाण्यासाठी एक नवी बांबूची टोपली असते तिला हिंदरी ,कहनी आणि मोहाची ताजी दारू असे साहित्य पूजन करण्यासाठी Devmogara Mata Mandir मध्ये घेऊन जातात.

आपल्याला माहितच आहे.आदिवासी समुदाय हा पूर्वीपासूनच निसर्ग पूजक आहे. म्हणून आदिवासी देव देवता देखील निसर्गाशी संबंधितच असतात. कारण Devmogra Mata History In Marathi (कंसारी माता) यांना निसर्गातील फळे, फुले,कंदमुळे , साली यांच्या रूपात पहिले जाते. कुठलेही ,फुलांची mala, अगरबत्ती, नारळ व चंदन अर्पण केले जात नाही.

कोणतेही निसर्गातील फळ,किंवा फुल ,धान्य आल्यास आदिवासी समुदाय परंपरेनुसार Adivasi God यांनाच अर्पण करतात. निसर्गालाच सर्वस्व मानतात.

निष्कर्ष :

आदिवासीची कुलदैवत Devmogra Mata History In Marathi याबाबत आपण भरपूर माहिती पहिली. याचा उद्देश एवढाच आहे ,की आदिवासी कुलदेवी यह मोगी ची गुण गाथा भारतातील सर्व लोकांना माहीत असावी.