Annual Planning 8th Class : इयत्ता ८ वी साठी शारीरिक शिक्षण हे विद्यार्थ्यांच्या सर्वांगीण विकासासाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहे. योग्य नियोजनामुळे शाळेमध्ये खेळ, योग, आरोग्य शिक्षण आणि वैयक्तिक स्वच्छतेबद्दल जागरूकता निर्माण करता येते. या लेखात आपण शारीरिक शिक्षण विषयाचे वार्षिक आणि घटक नियोजन कसे करावे हे सोप्या भाषेत समजून घेणार आहोत.
शारीरिक शिक्षण म्हणजे काय?
शारीरिक शिक्षण हा विषय केवळ खेळांपुरता मर्यादित नसून विद्यार्थ्यांच्या शारीरिक, मानसिक आणि सामाजिक विकासासाठी महत्त्वपूर्ण आहे. योग, प्राणायाम, संघ खेळ, वैयक्तिक स्वच्छता यांचा समावेश यात होतो.
वार्षिक नियोजनाचे महत्त्व | Annual Planning 8th Class
शैक्षणिक वर्षाच्या सुरुवातीलाच जर ठोस नियोजन केले गेले, तर विषय अधिक प्रभावीपणे शिकवता येतो. वार्षिक नियोजन म्हणजे महिनावार ठरवलेले घटक आणि उपक्रमांचे नियोजन होय.
Annual planning 8 th class (जून ते एप्रिल)
| महिना | अध्ययन घटक / उपविषय | उपक्रम व मूल्यधडे |
| जून | – उष्णता व थंडी यांपासून बचाव- खेळातील सुरक्षितता नियम | – परिचयात्मक खेळ- व्यायामाचे महत्त्व- शिस्त व संघभावना |
| जुलै | – योगाभ्यास (ताडासन, भुजंगासन, वज्रासन)- शारीरिक क्षमता वाढवणारे व्यायाम | – योग सत्र- लवचिकता वाढवणारे उपक्रम |
| ऑगस्ट | – मैदानी खेळ (खेळाचे नियम: खो-खो, कबड्डी)- संघटन कौशल्य | – स्पर्धात्मक खेळ- नेतृत्व विकास |
| सप्टेंबर | – धावणे, उडी मारणे, झोकून देणे यांची तंत्रे | – खेळातील नीतिमूल्ये- सहकार्य व संयम |
| ऑक्टोबर | – राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय खेळाडूंची माहिती- क्रीडा दिन साजरा करणे | – पोस्टर स्पर्धा- निबंध / वक्तृत्व स्पर्धा |
| नोव्हेंबर | – खेळातील प्राथमिक उपचार | – प्राथमिक उपचार प्रात्यक्षिक- आरोग्य जनजागृती |
| डिसेंबर | – मैदानी खेळांचे स्पर्धात्मक आयोजन | – शाळा पातळीवरील क्रीडा स्पर्धा- संघभावनेचा विकास |
| जानेवारी | – मर्दानी खेळ व स्वसंरक्षण | – स्वसंरक्षण प्रात्यक्षिक- शिस्त आणि आत्मविश्वास |
| फेब्रुवारी | – खेळातील न्यायनिवाडा प्रक्रिया- पंच म्हणून भूमिका | – विद्यार्थ्यांना पंच म्हणून तयार करणे- स्पर्धेचे आयोजन |
| मार्च | – वर्षभरातील आढावा- विद्यार्थ्यांचे प्रगतीमापन | – मुलांचे प्रदर्शन- गुणांकन व अभिप्राय |
| एप्रिल | – पुनरावृत्ती आणि सर्जनशील उपक्रम | – मुक्त खेळ, योगाभ्यास, गटचर्चा |
सूचना:
- प्रत्येक महिन्यात शारीरिक कृतीसोबत मूल्यशिक्षण, नेतृत्व, शिस्त, समूहकार्य, स्वसंरक्षण यांचा समावेश असावा.
- हवामान व साधनांच्या उपलब्धतेनुसार नियोजनात आवश्यकतेनुसार लवचिकता ठेवावी.
हेही वाचा :
इयत्ता पहिली साठी नवीन अभ्यासक्रमावर आधारित वार्षिक नियोजन 2025-26 पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा.
घटक नियोजन म्हणजे काय? | unit plan for class 8th
घटक नियोजन म्हणजे एखाद्या पाठाचा किंवा उपक्रमाचा सविस्तर अभ्यासक्रम – त्यात उद्दिष्टे, अध्यापन पद्धती, साधने, आणि मूल्यमापन यांचा समावेश असतो.
उदाहरण: घटक – योगाभ्यास
- वर्ग: इयत्ता ८ वी
- कालावधी: १ आठवडा (२ सत्रे)
- उद्दिष्टे: शरीर लवचिक बनवणे, योगासने शिकणे
- पद्धती: प्रत्यक्ष प्रात्यक्षिक, समुहात योगासन
- साधने: योग मॅट, चित्रे, फलक
- उपक्रम: ताडासन, वृक्षासन, भुजंगासन
- मूल्यमापन: सहभाग, अचूकतेचे निरीक्षण
शिक्षकांसाठी सूचना
शारीरिक शिक्षणाचे नियोजन करताना विद्यार्थ्यांचे वय, क्षमतानुसार क्रिया निवडाव्यात.
दर महिन्याच्या शेवटी मूल्यमापन करून पुढील नियोजन सुधारता येते.
घटक नियोजन ( unit plan for 8th class ) – ‘योगाभ्यास व सुलभ व्यायाम
वर्ग: ८ वी
कालावधी: १ आठवडा (२ तास)
उद्दिष्टे: शरीर लवचिक बनवणे, योगासने शिकणे
अध्यापन पद्धती: प्रत्यक्ष प्रात्यक्षिक, अनुकरण
साधने: मॅट, चित्रफीत
मुख्य क्रिया: ताडासन, वृक्षासन, भुजंगासन
उपक्रम / कृती: प्रार्थना → वॉर्मअप → योगासन
मूल्यमापन: निरीक्षण व सहभाग
इयत्ता – ८ वी विषय – शारीरिक शिक्षण | घटक नियोजन ( unit plan for class 8th )
घटक १: वैयक्तिक आरोग्य व स्वच्छता
| घटक क्रमांक | १ |
| घटकाचे नाव | वैयक्तिक आरोग्य व स्वच्छता |
| कालावधी | १ आठवडा (जून) |
| उद्दिष्टे | – उष्णता व थंडीपासून बचावाची माहिती देणे- स्वच्छतेचे महत्त्व समजावणे |
| अध्यापन पद्धती | चर्चा, प्रात्यक्षिक, चित्रदर्शक साधने |
| उपक्रम/ कृती | स्वच्छता सप्ताह, पोस्टर तयार करणे |
| मूल्य | स्वच्छता, आरोग्याची काळजी |
| मुल्यमापन | निरीक्षण, प्रश्नोत्तर, सहभाग |
घटक २: योगाभ्यास व शारीरिक क्षमता
| घटक क्रमांक | २ |
| घटकाचे नाव | योगाभ्यास आणि शारीरिक क्षमता विकास |
| कालावधी | २ आठवडे (जुलै) |
| उद्दिष्टे | – विविध योगासने शिकवणे- शरीर लवचिक ठेवणे आणि एकाग्रता वाढवणे |
| अध्यापन पद्धती | प्रात्यक्षिक, गट चर्चा, निरीक्षण |
| उपक्रम/ कृती | योग सत्र, अनुभव शेअरिंग |
| मूल्य | शिस्त, मन:शांती |
| मुल्यमापन | कृती मूल्यांकन, सहभाग |
घटक ३: मैदानी खेळ व संघटन कौशल्य
| घटक क्रमांक | ३ |
| घटकाचे नाव | मैदानी खेळ आणि संघभावना |
| कालावधी | २ आठवडे (ऑगस्ट) |
| उद्दिष्टे | – खेळाचे नियम शिकणे- संघभावना व नेतृत्व क्षमता निर्माण करणे |
| अध्यापन पद्धती | खेळ प्रात्यक्षिक, समूह कार्य |
| उपक्रम/ कृती | कबड्डी, खो-खो सराव, मिनी स्पर्धा |
| मूल्य | संघटन, शिस्त, सहकार्य |
| मुल्यमापन | सहभाग, नेतृत्व मूल्यांकन |
घटक ४: नीतिमूल्ये आणि नेतृत्व विकास
| घटक क्रमांक | ४ |
| घटकाचे नाव | खेळातील नीतिमूल्ये आणि नेतृत्व |
| कालावधी | १ आठवडा (सप्टेंबर) |
| उद्दिष्टे | – खेळामधील नैतिकता समजणे- निर्णय क्षमता व संयम शिकणे |
| अध्यापन पद्धती | गट चर्चा, नाटिकाद्वारे शिक्षण |
| उपक्रम | भूमिका सादरीकरण, गट कृती |
| मूल्य | प्रामाणिकपणा, संयम, सहकार्य |
| मुल्यमापन | गट सहभाग, निरीक्षण अहवाल |
घटक ५: क्रीडा व्यक्तिमत्व आणि प्रेरणा
| घटक क्रमांक | ५ |
| घटकाचे नाव | प्रेरणादायी खेळाडू व क्रीडा दिन |
| कालावधी | १ आठवडा (ऑक्टोबर) |
| उद्दिष्टे | – खेळाडूंच्या यशकथांमधून प्रेरणा मिळवणे- क्रीडा दिन साजरा करणे |
| अध्यापन पद्धती | माहिती सादरीकरण, चर्चासत्र |
| उपक्रम | पोस्टर / निबंध स्पर्धा, भाषणे |
| मूल्य | प्रेरणा, प्रयत्नशीलता |
| मुल्यमापन | सहभाग, सादरीकरण मूल्यांकन |
घटक ६: प्राथमिक उपचार
| घटक क्रमांक | ६ |
| घटकाचे नाव | प्राथमिक उपचार व आरोग्य सुरक्षा |
| कालावधी | १ आठवडा (नोव्हेंबर) |
| उद्दिष्टे | – साधे प्राथमिक उपचार शिकवणे- आपत्कालीन स्थितीला सामोरे जाणे शिकणे |
| अध्यापन पद्धती | प्रात्यक्षिक, चर्चासत्र |
| उपक्रम | प्राथमिक उपचार किट तयार करणे, प्रात्यक्षिक सादरीकरण |
| मूल्य | सजगता, तत्परता |
| मुल्यमापन | कृती निरीक्षण, प्रश्नोत्तर |
घटक ७: स्पर्धा व न्यायनिवाडा प्रक्रिया
| घटक क्रमांक | ७ |
| घटकाचे नाव | खेळ स्पर्धा आणि पंच म्हणून भूमिका |
| कालावधी | २ आठवडे (डिसेंबर – फेब्रुवारी) |
| उद्दिष्टे | – स्पर्धा घेणे व पंच म्हणून न्याय नोंदवणे- नियोजन व जबाबदारी शिकणे |
| अध्यापन पद्धती | प्रात्यक्षिक, गटकार्य, निरीक्षण |
| उपक्रम | शाळास्तरीय स्पर्धा, पंच कार्यशाळा |
| मूल्य | न्याय, जबाबदारी, नेतृत्व |
| मुल्यमापन | स्पर्धा अहवाल, कार्यशैली मूल्यांकन |
घटक ८: प्रगती आढावा व पुनरावृत्ती
| घटक क्रमांक | ८ |
| घटकाचे नाव | वार्षिक आढावा आणि पुनरावृत्ती |
| कालावधी | २ आठवडे (मार्च – एप्रिल) |
| उद्दिष्टे | – वर्षभराचे पुनरावलोकन करणे- सर्जनशील उपक्रमातून आत्मपरीक्षण करणे |
| अध्यापन पद्धती | मुलांची सादरीकरणे, अनुभव लेखन |
| उपक्रम | खेळ महोत्सव, योग प्रदर्शन, अभिप्राय सत्र |
| मूल्य | आत्मपरीक्षण, आत्मविश्वास |
| मुल्यमापन | सादरीकरण, अभिप्राय पत्रिका |
निष्कर्ष:
वार्षिक ( Annual Planning 8th Class ) व घटक नियोजन करत असतांना प्रत्येक घटक शालेय जीवनात विद्यार्थ्यांचे सर्वांगीण शारीरिक, बौद्धिक, सामाजिक व नैतिक विकास सुनिश्चित करतो. मुल्यशिक्षण व सहभाग यावर विशेष भर द्यावा.
https://drive.google.com/file/d/1p82NCDtCU8wCuBxH1Rzx0Romtb0XnBvY/view?usp=sharing